Unknown

بدون شک مطالعه و بررسی تاریخ برای بشر عبرت هایی را به ارمغان می آورد. این روز ها صحبت از 16 آذر در بین دانشجو ها قوت گرفته، این در حالیست که کتب تاریخ درسی ما کمتر به این واقعه توجه می کنند. در این نوشته سعی شده است تحلیلی کوتاه بر واقعه مذکور ارائه شود و ابهاماتی در این زمینه روشن شود.

اگر بخواهیم دقیق تر به این واقعه بنگریم باید به سال 1332 برگردیم.  نهضت ملی شدن صنعت نفت توسط دکتر مصدق و یارانش شکل گرفته بود. نگاه انتقادی مردم نسبت به رابطه استعماری امریکا و انگلیس بر ایران و سیاست های نفتی منفعت طلبانه آنان روز به روز بیشتر می شد. در این فضا کودتای 28 مرداد اتفاق می افتد و موفق می شود دولت مصدق را برکنار و زاهدی را نخست وزیر کند. زاهدی که از جمله وابستگان به امریکاست تلاش می کند رابطه با امریکا را از سر گیرد. وی در 4 شهریور 1332 در نامه‏اى به آیزنهاور رییس جمهور وقت آمریکا اعلام داشت که قصد دولت او بهبود وضع بین المللى ایران است. زاهدى همچنین در این نامه به طور تلویحى مقامات ایالات متحده را از قصد خود مبنى بر تجدید مناسبات سیاسى ایران و انگلیس مطمئن ساخت. در 12 شهریور همان سال دولت امریکا موافقت خود را با پرداخت مبلغ23میلیون دلاربابت کمک‏هاى فنى سالانه اصل چهار اعلام کرد. در 14 شهریور نیز دولت امریکا مبلغ 45 میلیون دلار کمک بلاعوض به ایران اعطا کرد. این کمک ها برای دولت زاهدی بسیار کلیدی بود زیرا از یک سو صادرات نفت ایران دچار وقفه شده بود و پولى از این بابت عاید دولت وقت ایران نمى‏شد و از سوى دیگر دولت ایران به منظور مقابله با فشار شوروى در مرزهاى شمالى و مبارزه با قدرت حزب توده در درون مرزها نیازمند تقویت بنیه مالى به منظور سازماندهى دوباره ارتش و دستگاه ادارى بود. با بیشتر شدن رابطه ایران امریکا اعلامیه مشترکی در 14 آذر 32 تصمیم دو دولت را مبنى بر «مبادله بدون تأخیر سفیر» اعلام داشت. از همان روز، اعلام رسمى تجدید روابط ایران و انگلیس در 14 آذر 32 که با وعده ورود قریب الوقوع دنیس رایت به عنوان کاردار سفارت انگلیس در تهران همراه بود ناآرامى‏ها و تظاهرات پراکنده‏اى در چند نقطه پایتخت از جمله بازار تهران و دانشگاه تهران به وقوع پیوست و در پس آن عده‏اى از معترضین در دانشگاه و بازار دستیگر شدند.

همزمان با بروز این ناآرامى‏ها، روز 17 آذر براى ورود نیکسون معاون رییس جمهور امریکا به تهران تعیین و اعلام شد. در روز 15 آذر ماه تظاهراتی در دانشگاه تهران برگزار شد که با برخورد ارتش سرکوب شد. این تظاهرات در  روز بعد نیز ادامه پیدا کرد. در روز 16 آذر نیروهاى نظامى مستقر در دانشگاه، با ورود به دانشکده‏هاى پزشکى، داروسازى، حقوق و علوم عده زیادى را دستگیر کردند. مهندس مصطفى چمران که خود شاهد این واقعه بوده است بعدها در انجمن اسلامى دانشجویان امریکا روایت مستندى از واقعه را مکتوب و ارائه کرد مطابق این روایت، دستگیرشدگان به وسیله کامیون به نقطه دیگرى منتقل شدند و رییس وقت دانشگاه تهران از بیم ناآرامى‏هاى گسترده‏تر دانشگاه را تعطیل اعلام کرد. در پى اعتراض چند دانشجو به حضور سرکوبگرانه نظامیان در دانشگاه، ارتشى‏ها براى دستگیرى آنان وارد دانشکده فنى شدند. درگیرى دانشجویان و نظامیان در دانشکده فنى اوج گرفت و نظامیان به سوى دانشجویان آتش گشودند و سه دانشجو به نام‏هاى مصطفى بزرگ‌نیا، آذر شریعت رضوى و احمد قندچى به ضرب گلوله کشته شدند.

جزئیات روایات تا حدودی متفاوت است ولی آنچه که در همه روایات مشترک است اعتراض 16 آذر اعتراضی صرفا و صرفا ضد استکباری بوده است و نه برای مطالبه ی حقوق صنفی و شخصی دانشجویان و اما اعتراضاتی که دانشجوی امروز دانشگاه دارد چه ماهیتی دارد؟

یقیناً دانشجو به عنوان قشری روشنفکر ، تحصیل کرده و جوان باید در مطالبه کردن حقوق جامعه اش از حکومت ها و دولت ها در تکاپو باشد و فریادش بیدار کننده اذهان. اما جای آنست که تفکیکی بر این موضوع نهاده شود. حقوق و مطالبات دانشجو می تواند از جنس صنفی باشد و بسته به منافع قشر دانشجو و یا اعتراضی از جنس دغدغه و با ماهیتی عدالت خواهانه.

 دوره ای بر اعتراضات اخیر صورت گرفته در دانشگاه شاهرود شاید به ملموس تر شدن بحث کمک کند؛ همچون اعتراضات صورت گرفته در سال های اخیر برای بهبود کیفیت غذای سلف دانشگاه یا اعتراضات صورت گرفته توسط دانشجویان عدالت خواه بر ماجرای آتش سوزی کلاس درس در شین آباد و حتی گاهی اعتراضات به قدری سخیف شده است که به سختی بتوان بر آن نام اعتراض گذاشت مانند اعتراض معدود دانشجویانی که چند هفته پیش به خود اجازه دادند از انسانی حرمت شکنی کنند آن هم با استدلالی که مبنایش جز تهمت نبود.  

اما آیا صرفا برای چنین مطالباتی است که دانشجو را موذن یک جامعه می خوانند؟ بی تردید هر صنفی اعم از کارگر و کارمند و غیره می تواند مسائل صنفی خودش را با اعتراض و انتقاد مطرح کند. اما چه کسی است که درد و فریاد مردم را به گوش همه برساند؟ پس وظیفه دانشجوست کنکاش کردن در تعارضات جامعه و یافتن ریشه ها ، مطرح کردن در رسانه ، ارائه کردن درمان ها و دادن ایده برای حل آن ها.

 ببخشید اگر خسته کننده به نظر میرسه. چیزی بود که در توان داشتیم